Certyfikowane szkolenia online to doskonały sposób na poprawę swoich kompetencji oraz zwiększenie konkurencyjności na rynku pracy. Obecnie w internecie można znaleźć kursy i szkolenia online o różnej tematyce, z których mogą korzystać osoby początkujące oraz zaawansowane.
Certyfikat, który wydawany jest po zakończeniu kursu, jest ważnym dokumentem, ułatwiającym zmianę pracy, awans czy podwyżkę. Warto dowiedzieć się, co jeszcze daje certyfikat i jakie szkolenia wybrać, aby były przydatne i pomogły w rozwoju zawodowym (czytaj także: Ciekawe kursy zawodowe).
Certyfikowane szkolenia online – co to oznacza?
Certyfikowane szkolenia online to takie zdalne kursy i szkolenia, które pozwalają na zdobycie nowej wiedzy i umiejętności oraz kończą się wydaniem certyfikatu, który jest potwierdzeniem odbycia kursu.
Sprawdź także: Kurs HR dla początkujących
Dokument, mimo że nie jest równoznaczny z dyplomem studium policealnego czy uczelni wyższej, jest ważnym zaświadczeniem, który pomaga w uatrakcyjnieniu CV oraz zdobyciu awansu zawodowego.
Osoby, które wybierają zdalny kurs, powinny przede wszystkim sprawdzić, czy organizator ma uprawnienia do wydawania certyfikatu, zgodnego z uprawnianiami MEN lub innej jednostki certyfikującej. Certyfikowane szkolenia online są ważnym elementem w życiu zawodowym. Pomagają m.in. w:
- Zdobyciu nowych kompetencji, które są potrzebne do ubiegania się o pracę na konkretnym stanowisku, np. pracownika biurowego.
- Umożliwiają podniesienie kwalifikacji, a tym samym ułatwiają ubieganie się o awans czy podwyżkę.
- Zwiększa pewność siebie, pomagają podnieść samoocenę.
Wiele osób wybiera zdalne kursy, ale nie zwraca uwagę, czy będzie to w jakiś sposób potwierdzone. Niestety, dla wielu pracodawców sam fakt odbycia kursu nic nie znaczy. Przełożeni oczekują uwiarygodnienia, a certyfikat właśnie do tego służy. To dowód, że dana osoba przeszła całe szkolenie, nabyła określone kompetencje i zdobyła nową wiedzą.
Sprawdź także: Kursy dla początkujących księgowych
Certyfikat potwierdza rangę danego szkolenia, świadczy, że było ono prowadzone profesjonalnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Pracodawcy najbardziej cenią certyfikaty potwierdzające znajomość języków obcych, certyfikaty branżowe, czy pozwalające na wykonywanie określonych czynności. Osoby, które chcą szukać pracy poza granicami Polski, powinni szukać certyfikatów uznawanych za granicą.
Jakie certyfikaty są honorowane przez pracodawców?
Certyfikaty wydawane są zarówno po ukończeniu szkolenia stacjonarnego, jak i zdalnego. Forma zajęć nie ma znaczenia, ważniejsze jest to, kto wydaje zaświadczenie. Zapisując się na certyfikowane szkolenia online, warto sprawdzić następujące elementy:
- Kto będzie wystawiał certyfikat – dla pracodawców ważne jest, aby dokument był wystawiony przez wiarygodną, doświadczoną organizację. Warto szukać kursów online, które kończą się wydaniem certyfikatów MEN lub takich, które wydają znane ośrodki akademickie czy inne, prestiżowe instytucje branżowe. Certyfikat MEN wydawany jest na mocy Rozporządzenia MEN w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych. Uprawnia do wykonywana pracy w zakresie zagadnień poruszanych na danym szkoleniu, jest dowodem na to, że szkolenie jest wartościowe. Wszystkie szkoły, które wydają certyfikaty muszą spełnić określone wymagania, posiadać odpowiednio przygotowany program, szczegółową dokumentacji i spełniać wytyczne dotyczące wykładowców
- Jakie informacje będą umieszczone na dokumencie – wiarygodność certyfikatu potwierdzą dokładne informacje, dotyczące szkolenia. Powinien znaleźć się na nim czas trwania kursu oraz zakres omawianych tematów. Dobrze, jeżeli na zaświadczeniu rozpisane są dokładnie wszystkie tematy. Dzięki temu kursant będzie mógł pokazać pracodawcy, że zapoznał się z daną tematyką i jest gotowy do zmiany stanowiska.
- W jakiej formie zostanie dostarczony certyfikat – dokument powinien być wysłany w formie elektroniczne oraz papierowej. Dobre ośrodki szkoleniowe zawsze po ukończeniu kursu wysyłają uczestnikom druk w wersji papierowej. To wygodne rozwiązanie, ponieważ dokument w takiej formie można dołączyć do CV lub pokazać pracodawcy.
Certyfikowane szkolenia online z reguły nie są droższe od podobnych szkoleń, ale bez certyfikatu. Cena kursu jest uzależniona od innych czynników, m.in. branży i tematyki szkolenia, czasu trwania zajęć, liczebności grupy, formy kursu online, prestiżu trenerów, zasobów, które muszą być włożone w szkolenie.
Jaką formę mogą mieć certyfikowane szkolenia online?
Certyfikowane szkolenia online to forma edukacji, znana już od lat. Je popularność wzrosła jednak na początku 2020 roku, kiedy to na świecie zapanował Covid-19 i edukacja stacjonarna została znacząco ograniczona. Szkoły oraz ośrodki edukacyjne zostały zmuszone do przejścia na zdalny tryb nauczania.
Sprawdź także: Najlepsze kursy online
Miało to na celu ograniczenie kontaktów międzyludzkich, a tym samy zredukowanie ryzyka zakażenia. Początkowo ta forma budziła wiele obaw, które jednak szybko zostały rozwiane.
Uczniowie i wykładowcy zrozumieli, że przez internet można uczyć się tak samo efektywnie, jak w sposób tradycyjny. W celu uatrakcyjnienia nauki zaczęto stosować nowoczesne technologie, na zajęciach pojawiły się filmy, pokazy slajdów, prezentacje. Z każdym dniem zajęcia są ciekawsze, uczniowie otrzymują materiały w formie plików pdf. czy linków. Szkolenia prowadzone są na dwa główne sposoby, tzn. w synchronicznie i asynchronicznie (pisaliśmy niedawno: Praktyczne szkolenia online).
- Synchroniczne szkolenia online – ta forma jest najbardziej zbliżona do tradycyjnej nauki. Odbywa się w czasie rzeczywistym. O określonej godzinie, w ustalonym dniu kursanci łączą się z trenerem i biorą udział w zajęciach. Dzięki nowoczesnych technologiom cała grupa może z sobą rozmawiać, widzi się, kursanci mogą udostępniać widok ekranu, trener może wywoływać do odpowiedzi. W tej formie możliwa jest praca w grupach, wspólne dyskusje itp. Komunikacja odbywa się przez czat, różnego typu komunikatory czy video rozmowy.
- Asynchroniczne szkolenia online – w tej formie nauka nie odbywa się w ustalonym czasie. Lekcje są wcześniej nagrane, a osoby, które wykupią szkolenie, otrzymują do nich dostęp. W tego typu kursach wymagany jest większy wkład własny, trzeba wykazać się samodzielnością, umiejętnością pracy własnej. Dobre ośrodki umożliwiają kursantom kontakt z autorami kursów. Zazwyczaj ustalona jest jedna godzin w tygodniu, kiedy odbywa się live. Oprócz tego można wysyłać maile, ale na odpowiedź zazwyczaj trzeba trochę poczekać. Kursy asynchroniczne są wygodne, ponieważ mogą uczyć się o dowolnej porze. Ich zaletą jest możliwość wielokrotnego powtarzania materiału i wracania do trudnych zagadnień.
Jakie korzyści dają kursy online z zaświadczeniem MEN?
Szkolenia online to forma, która coraz częściej zastępuje tradycyjną naukę. Coraz więcej osób, mając do wyboru szkolenia stacjonarne i zdalne, wybiera tę drugą formę. Wynika to z wielu zalet, jakie oferują nauka przez internet. Główne korzyści, płynące z tego rozwiązania to:
- Możliwość otrzymania certyfikatu – wiele wartościowych szkoleń online kończy się otrzymaniem certyfikatu. Taki dokument ma bardzo duże znaczenie we współczesnym świecie. Jest potwierdzeniem zdobytych umiejętności, poprawia wizerunek pracownika w oczach szefa. Osoby, które chętnie sia uczą, podnoszą swoje kwalifikacje, są postrzegane jako samodzielne, dobrze zorganizowane, zdyscyplinowane (pisaliśmy niedawno: Jak podnieść kwalifikacje zawodowe). A takie cechy są pożądane na każdym stanowisku.
- Wygoda i elastyczność – aby wziąć udział w zdalnym, certyfikowanym szkoleniu wystarczy tylko komputer lub telefon z dostępem do internetu. Uczestnicy szkolenia mogą przebywać w dowolnym miejscu w kraju i na świecie. W czasie zajęć można siedzieć w wygodnym fotelu, w kawiarni lub w parku. Każdy może uczyć się tak, jak lubi.
- Duża dostępność – kursy online, kończące się wydaniem certyfikatu dostępne są dla każdego, bez względu na wiek, stan zdrowia, miejsce zamieszkania czy wykształcenie. To doskonała forma nauki dla osób starszych, schorowanych, niepełnosprawnych, o obniżonej odporności. Dzięki temu, że zajęcia odbywają się zdalnie, nie ma ryzyka zarażenia się od innych osób. Kursy online certyfikowane są świetnym rozwiązaniem dla młodych mam, które opiekują się dzieckiem i nie mogą na długo opuszczać domu (pisaliśmy niedawno: Nauka online dla dorosłych). Pozwalają poszerzyć swoje kompetencje, zdobyć certyfikat i po urlopie macierzyńskim powrócić na rynek pracy. Osoby z małych miast i wsi mogą uczyć się od znanych trenerów, z dużych ośrodków, a nawet z zagranicy.
- Zróżnicowana tematyka – w sieci można znaleźć setki różnych certyfikowanych szkoleń online. Mogą to być zdalne kursy językowe, np. angielskiego czy niemieckiego, a także szkolenia z kompetencji twardych i miękkich (pisaliśmy niedawno: Szkolenia online miękkie i twarde).
- Oszczędność pieniędzy – certyfikowane szkolenia stacjonarne są drogie, dlatego wiele osób nie może sobie na nie pozwolić. Takie same szkolenia online są dużo tańsze, a tym samym dostępne dla wszystkich, którym zależy na zdobywaniu wiedzy. Niższa cena wynika z tego, że ośrodki, które organizują certyfikowane kursy online, nie muszą wynajmować sali wykładowej, ani organizować pobytu trenera. Płaci się jedynie za przekazywaną wiedzę.
- Oszczędność czasu – trudno dziś znaleźć osoby, które mają dużo wolnego czasu. Każdy żyje w biegu, pracuje, ma obowiązki domowe, dlatego na własny rozwój brakuje czasu. Kursy online z certyfikatem pozwalają na naukę nawet najbardziej zapracowanym. Dzięki możliwościom, jakie daje internet, można uczyć się w dowolnym czasie, również w dni wolne czy święta. Kursy asynchroniczne można odtwarzać w drodze do pracy czy w kolejce do lekarza.
- Przyjazna forma dla osób nieśmiałych – zdalne kursy pozwalają na naukę osobom, które są nieśmiałe, źle się czują w grupie. Przy nauce online nie ma takiego problemu. Nie ma presji grupy, można uczyć się swoim tempem, nie bać tego, co powiedzą inni. W trudnym momencie można wyłączyć monitor lub na chwile odejść od komputera, pooddychać i ukoić nerwy.
- Łatwość obsługi – kursy online odbywają się na przyjaznych, łatwych w obsłudze platformach, z którymi poradzą sobie nawet osoby, które na co dzień nie mają styczności z nowymi technologiami. Wystarczy zalogować się na podane stronie i postępować według pojawiających się instrukcji. W razie problemów można liczyć na pomoc administratorów.
Wady certyfikowanych szkoleń online
Mimo że szkolenia zdalne z certyfikatem są bardzo popularne, dają ogromne możliwości rozwoju, to jednak mają kilka słabych punków. Niestety, ta forma nie jest idealna dla wszystkich. Są osoby, które w trakcie nauki przed komputerem nie są w stanie się skoncentrować. W domu jest wiele bodźców, które mogą odciągać uwagę.
W nauce mogą przeszkadzać inni domownicy, zwierzęta, czekające domowe obowiązki. Niektóre osoby potrzebują bezpośredniego kontaktu z trenerem, który będzie motywował do nauki.
Kursy synchroniczne w pewnym stopniu zapewniają opiekę wykładowcy, ale nie zawsze jest to wystarczające. Kolejnym słabym punktem kursów online może być brak odpowiedniego zaplecza technicznego. Nadal nie wszyscy mają komputery lub telefony oraz dostęp do internetu.
W trakcie kursów mogą wystąpić problemy techniczne, które przeszkadzają w nauce, a jeżeli się powtarzają, powodują zniechęcenie i chęć rezygnacji z lekcji. Dużą wadą nauki internetowej jest brak kontaktu z innymi kursantami.
Kursy i szkolenia to przecież nie tylko sama nauka, ale również możliwość wspólnego wypicia kawy czy zjedzenia lunchu. Na przerwach można wymienić się wrażeniami, porozmawiać, omówić trudne zagadnienia. To ważny element, którego nie zapewniają certyfikowane szkolenia online. Bywa, że naukę utrudniają ograniczenie merytoryczne.
Kursy zdalne dotyczą wiele tematów, ale są zagadnienia, które trzeba omawiać na żywo, wykonywać ćwiczenia i doświadczenia itp. W takim wypadku rozwiązaniem mogą być kursy łączone, w których część tematów omawiana jest zdalnie, a cześć na żywo.
Jak dobrze wybrać praktyczne szkolenie online?
Możliwość wystawienia certyfikatów to nie jedyny element, na który trzeba zwrócić uwagę, wybierając zdalne szkolenia z zaświadczeniem. W ostatnich miesiącach, wskutek wzrostu zainteresowania nauką online, w sieci pojawiło się mnóstwo różnych szkoleń. Niestety, nie wszystkie są wartościowe, niektóre powstały tylko po to, aby wyłudzić pieniądze.
Aby wybrać szkolenie, które pozwoli zdobyć nowe kompetencje, będzie efektywne i skuteczne, trzeba zwrócić uwagę na kilka ważnych elementów. Bardzo istotne jest to, kto organizuje i prowadzi zdalne szkolenie.
Warto wejść na stronę internetową placówki, dowiedzieć się, jak długo istnieje, czy ma doświadczenie w prowadzeniu tego typu zajęć (pisaliśmy niedawno: Jakie kursy online warto zrobić).
Nauka online wymaga zupełnie innego przygotowania i podejścia niż nauka w tradycyjnej formie. Warto również zapoznać się z nauczycielami. Powinni być ekspertami w swojej dziedzinie. Niektóre szkolenia prowadzą znani mentorzy lub cenieni wykładowcy.
Jeżeli jest taka możliwość, warto z nich skorzystać. Istotnym elementem jest zaplecze techniczne. Kursy powinny być prowadzone na łatwych w obsłudze platformach e-learningowych.
Czytaj także: Darmowe kursy online
Ważne są nowoczesne rozwiązanie technologiczne, które ułatwiają naukę. Wybierając certyfikowane szkolenie online, warto sprawdzić, jakie ma opinie, co mówię o nim osoby, które już zdobyły certyfikat. Można porozmawiać z uczestnikami, spytać, czy szkolenie pomogło w rozwoju zawodowym, czy było przydatne w czasie szukania pracy (pisaliśmy niedawno: Szkolenia zawodowe online).
Dobrym sposobem na sprawdzenie, czy szkolenie online z zaświadczeniem MEN będzie prowadzone w profesjonalny sposób, jest udział w darmowej lekcji próbnej. Taką możliwość oferuje większość ośrodków szkoleniowych, warto z niej skorzystać.
Jakie certyfikowane szkolenia online cieszą się największym zainteresowaniem?
Wybór certyfikowanych szkoleń online jest ogromny, z każdym miesiącem pojawiają się kolejne. W sieci można znaleźć kursy niszowe, na które ciężko byłoby znaleźć uczestników w jednym miejscu.
Dzięki możliwościom, jakie daje internet, kursanci mogą być rozsiani po całej Polsce, miejsce zamieszkania nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia.
Najwięcej osób korzysta jednak ze szkoleń online, których ukończenie oraz certyfikat ułatwią rozwój zawodowy, znalezienie pracy czy zmianę ścieżki zawodowej. Ta forma nauki polecana jest dla ludzi młodych, wchodzących na rynek pracy, bezrobotnych oraz wszystkich, którzy pracują, ale wykonywany zawód nie sprawia im satysfakcji.
Certyfikowane szkolenia online są często wybierane przez przedsiębiorców, którzy chcą wyszkolić swoją załogę, nie dezorganizując pracy zakładu. Największym zainteresowaniem cieszą się takie zdalne kursy jak:
- Efektywne zarządzanie biurem (pisaliśmy niedawno: Kursy biurowe przez internet),
- Pracownik biurowy,
- Pracownik administracyjno-biurowy z obsługą komputera (np. Szkolenie online pracownik administracyjno – biurowy)
- Pracownik ds. kadrowych i płacowych (np. Kurs kadry płace online)
- Specjalista e-biznesu,
- Przedstawiciel handlowy,
- Skuteczny menadżer,
- Specjalista ds. ochrony danych osobowych (pisaliśmy niedawno: Szkolenia online z RODO),
- Specjalista psychologii biznesu,
- Podstawy księgowości (np. Kurs księgowości online z zaświadczeniem MEN),
- Administracja publiczna i samorządowa,
- Zarządzanie zasobami ludzkimi (pisaliśmy niedawno m.in. Szkolenia online dla początkujących rekruterów. Mamy również takie szkolenia w naszej ofercie – zobacz szczegóły tutaj: Szkolenie online Rekrutacja i selekcja pracowników oraz szkolenie online RODO w kadrach i rekrutacji,
- Obsługa programów biurowych,
- Skuteczne zarządzaniem firmą.
Kursy online mają różne poziomy. Osoby, które chcą się rozwijać w danym kierunku, na początek mogą wybrać szkolenia podstawowe, a potem zdobywać certyfikaty z kolejnych poziomów. W ten sposób, zaczynając od szeregowego pracownika, można stać się specjalistą ds. administracji czy księgowości.
Pisaliśmy niedawno również: Ciekawe kursy i szkolenia online
Certyfikowane szkolenia online są szansą, z której warto skorzystać. Obecnie, w dobie pandemii, nauka stacjonarna jest ograniczona, a zdalne kursy pozwalają na wielokierunkowy rozwój. Dzięki nim można całkowicie odmienić swoje życie zawodowe, zmienić stanowisko czy miejsce pracy. Warto poznać tę formę nauki, bo jej popularność będzie nieustannie rosła.
Szkolenia online z certyfikatem
Druga dekada trwającego wieku udowodniła każdemu, że sieć internetowa może być ogromnym ułatwieniem życia codziennego. Bez względu na to w jakim jesteś wieku, w jakiej sytuacji materialnej czy w jakim kierunku chcesz się rozwijać – mając odpowiednio dużą dozę cierpliwości z pewnością będziesz w stanie znaleźć w sieci materiały, które umożliwią Ci samorozwój. Jednym z rozwiązań ułatwiających naukę nowych umiejętności są szkolenia online z certyfikatem (np. taki kurs kadry i płace online).
To typ produktów, które oferują przyjemne w odbiorze lekcje online ze specjalistami z wielu branży. Ponadto, wielu producentów po ukończeniu szkolenia gwarantuje przyznanie certyfikatów, które mogą stać się dokumentem przydatnym na przykład podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Dla kogo szkolenia online z certyfikatem mogą być doskonałym rozwiązaniem?
Wiadomo, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania jakiegoś problemu, który byłby najlepszy dla każdej osoby. Jednakże szkolenia online z certyfikatem mogą być doskonałym zamiennikiem zajęć stacjonarnych.
Kto szczególnie powinien zainteresować się nauką nowych umiejętności na odległość?
- Rodzice małych dzieci – każdy kto ma dziecko wie, jak bardzo absorbująca może być rola opiekuna. Czy się tego chce czy nie – przez pierwsze kilkanaście lat życia swojego potomka trzeba dostosować się do jego potrzeb. W związku z tym czasu dla siebie pozostaje niewiele. Co więcej – często nie wiadomo kiedy ten czas uda się zagospodarować. Dlatego jeżeli posiadasz dzieci i w związku z tym nie masz zbyt wielu okazji na wyjście z domu by poszerzyć swoje kompetencje zawodowe lub po prostu chcesz nauczyć się czegoś nowego to szkolenia online z certyfikatem będą doskonałym rozwiązaniem. One dostosują się do Twojego nieregularnego trybu życia.
- Introwertycy – chcesz się uczyć ale zawieranie nowych znajomości jest dla Ciebie bardzo stresujące i ogólnie rzecz biorąc – niekomfortowe? Nic straconego! Decydując się na zakup kursów zdalnych nie musisz wychodzić z przestrzeni w której czujesz się dobrze. Co więcej – całkiem prawdopodobne, że nawet nie będziesz musiał/musiała rozmawiać z innymi ludźmi ani pokazywać swojej twarzy.
- Osoby nastawione na szybki rozwój – szkolenia online z certyfikatem to najszybsza droga do uzyskania nowych kompetencji zawodowych. Dlatego jeżeli zależy Ci na czasie to nauka zdalna to zdecydowanie coś dla Ciebie! Dzięki temu rozwiązaniu będziesz mieć szanse na znalezienie wymarzonego etatu i zwiększenie swoich zarobków.
Największe wady kursów online
Niestety, jak to w życiu bywa – każde rozwiązanie ma pewne wady. W przypadków kursów online warto wspomnieć o tym, że mogą one nie sprawdzić się w przypadku osób, które mają duży problem z samodzielnym przerabianiem dostępnych materiałów. Czasami brak z góry wyznaczonych terminów zajęć czy egzaminów sprawia, że wykupiony materiał nigdy nie zostaje przerobiony. A w tym przypadku będzie to jednoznaczne z marnowaniem pieniędzy.
Dlatego, jeżeli jesteś typem osobowości, który bardzo potrzebuję zewnętrznej motywacji do nauki to zastanów się dwa razy czy aby na pewno szkolenia online to coś dla Ciebie.
Na co zwrócić uwagę by wybrać najlepsze szkolenia online z certyfikatem?
Szkolenia realizowane za pośrednictwem sieci internetowej mogą być prowadzone w bardzo różnej formie. Warto wiedzieć jakie są dostępne opcje by wybrać taki kurs, który będzie nie tylko przepełniony dużą ilością materiałów o wysokiej wartości merytorycznej ale również będzie przyjemny w odbiorze.
Czym więc mogą różnić się szkolenia z certyfikatem online?
- Forma przekazu – kursy online mogą przybierać formę zbliżoną do tradycyjnej – czyli mogą to być nagrania wykładów. Innym, równie powszechnym rozwiązaniem są nagrania głosowe, które przypominają nieco audycje radiowe czy podcasty. Trzecim, również często praktykowanym rozwiązaniem jest słowo pisane, czyli tak zwane e-booki. Bez względu na to czy wolisz patrzeć, słuchać czy czytać – z pewnością znajdziesz taką formę kursu online, która będzie dla Ciebie komfortowa.
- Długość lekcji – są dwie szkoły. Niektórzy twórcy szkoleń online preferują dużą ilość krótkich lekcji, natomiast inni tworzą kursy w formie przypominającej tradycyjną – czyli lekcje trwające kilkadziesiąt minut. Jedni wolą usiąść raz a porządnie, inni preferują mikro-dawki wiedzy w tak zwanym między czasie. Co będzie najlepsze dla Ciebie? Sam/sama musisz odpowiedzieć sobie na to pytanie.
- System dostępu do materiałów – koniecznie zwróć uwagę na to, czy kupując szkolenie będziesz mieć do niego dożywotni dostęp, czy być może po pewnym terminie utracisz możliwość dostępu do wykupionych materiałów.
Podsumowując: szkolenia online nie bez powodu są obecnie bardzo popularne. Z ich wykorzystaniem można szybko i skutecznie nauczyć się nowych umiejętności. Co więcej, mnogość form jakie mogą przyjmować kursy zdalne sprawia, że możliwe jest znalezienie oferty doskonale dopasowanej do Twoich potrzeb. Nie zmienia to jednak tego, że aby się czegoś nauczyć trzeba poświęcić na to nieco czasu i wysiłku – niestety, nic samo się nie zrobi.