Jak się zmotywować do nauki?

Pytanie „jak się zmotywować do nauki„, nierzadko zadaje sobie większość z nas. Nauka towarzyszy nam przez całe życie – nie tylko jest konieczna, by przebrnąć przez system cały system edukacji, ale i zdobyć ciekawy zawód i odnosić sukcesy w pracy czy rozwijać pasje. Choć od dziecka każdy z nas wielokrotnie słyszał, jak ważna jest nauka, często nie wiemy, w jaki sposób uczyć się w najbardziej skuteczny i efektywny sposób.

Często bardzo trudno jest zacząć, więc odwlekamy moment, gdy sięgniemy po podręczniki, a na ostatnią chwilę nie jesteśmy w stanie wszystkiego nadrobić. Przeczytaj, jak zmotywować się do uczenia i jak zaplanować naukę, by efektywnie przyswajać wiedzę.

Jak zmotywować się do nauki? Dlaczego czasem tak trudno jest zacząć?

Zapewne doświadczyłeś sytuacji, gdy mimo świadomości, że nauka jest ważna, odwlekałeś moment, gdy usiądziesz przy biurku i otworzysz podręczniki. Niestety, niekiedy może być ciężko zmobilizować się do nauki. Szczególnie trudne może być to w sytuacji, gdy nie widzisz sensu ani celu w poświęcaniu czasu na to, czego się uczysz. Brak zainteresowania daną dziedziną sprawia, że zagłębianie się w nią nie kojarzy się z przyjemną formą spędzania czasu.

Niestety często demotywująco wpływa postawa rodziców lub nauczycieli, którzy nie dostrzegają naszych wysiłków i nie wspierają w nich. Trudności w mobilizacji do nauki częściowo są czymś zupełnie naturalnym – nasi przodkowie musieli być „leniwi”, gdyż ich mózgi były „zaprogramowane” na oszczędzanie energii, co wiązało się z trudnościami ze zdobyciem pożywienia. Duży wpływ na motywację do uczenia się mają jednak predyspozycje indywidualne, a także organizacja pracy.

Bardzo często to właśnie błędy wynikające ze złej organizacji pracy powodują, że ciężko jest nam zabrać się do nauki i jest ona mało efektywna (czytaj także: Jak się uczyć efektywnie). Niestety, w szkole rzadko kiedy mówi się o tym, w jaki sposób się skutecznie uczyć. Istnieją jednak sprawdzone metody na to, jak skutecznie zmotywować się do nauki. Przeczytaj nasze porady i sprawdź, które z nich okażą się przydatne w Twoim wypadku.

Jak zmotywować do uczenia się? Sprawdzone rady

Podziel materiał na etapy

Ogrom materiału do opanowania – na przykład przed egzaminem – może być przytłaczający. Z tego powodu bardzo ważna jest dobra organizacja pracy. Podziel całą naukę na mniejsze etapy. Przemyśl, co chciałbyś zrobić po kolei każdego dnia – na przykład przeczytać rozdział podręcznika czy rozwiązać kilka ćwiczeń. Jeżeli myślisz o wielu rozdziałach z podręcznika, które będzie trzeba opanować, wizja ta może Cię przerażać i działać paraliżująco. Jeżeli jednak dobrze zaplanujesz zadania i podzielisz całość materiału na mniejsze fragmenty, szybko zmienisz podejście – zobaczysz, że wypełnienie zaplanowanych na każdą godzinę czy dzień celów, takich jak nauczenie się krótkiego podrozdziału nie jest żadnym wyzwaniem.

Bardzo ważna jest jednak przy tym systematyczność. Pamiętaj, że zawsze najtrudniej jest zacząć. Gdy jednak już zasiądziesz do książek, nie chodzi o to, by przez dwa dni uczyć się non stop, nie jedząc i nie wychodząc z domu – jak niekiedy robią studenci przed sesją. Ważna jest raczej systematyczność. Nauka powinna wejść nam w nawyk – to sprawi, że po pewnym czasie zacznie nam przychodzić poniekąd automatycznie. Z tego powodu warto, na przykład, codziennie po zajęciach poświęcić chociażby pół godziny na powtórzenie materiału – na przykład przejrzenie notatek, przeczytanie krótkiego rozdziału z podręcznika czy rozwiązanie ćwiczeń.

To sprawi, że zupełnie inaczej będziesz podchodził na przykład do egzaminów. Zamiast wpadać w panikę dzień przed, uświadomisz sobie, że większość zagadnień jest już Ci znana i wystarczy pewne rzeczy powtórzyć.

Zastanów się, co osiągniesz dzięki nauce

Bardzo skutecznym sposobem na motywację jest określenie celu, który osiągniesz dzięki nauce. Mało kto potrafi skutecznie uczyć się rzeczy, które nie są jego wielką pasją „sam dla siebie”. Uświadomienie sobie sensu i celu w nauce sprawia, że łatwiej jest zmusić się do wysiłku. Dobrym przykładem może być nauka języka obcego w celu zdania certyfikatu lub przygotowania się konkretnego wyjazdu. Bardzo często osoby, które na co dzień nie przykładają tak wielkiej uwagi do nauki języków na co dzień, zaczynają regularnie i intensywnie się uczyć w sytuacji, gdy zdecydują się zapisać na egzamin, który umożliwi im uzyskanie certyfikatu językowego.

W tej sytuacji cel jest jasny, mierzalny i weryfikowalny, a osiągnięcie go stanowi zwieńczenie pewnego etapu. Z tego powodu zawsze warto zastanowić się, co osiągniesz dzięki opanowaniu danego materiału. Celem nauki może być również chęć rozwoju i poszerzania wiedzy, ale warto pamiętać o tym, że bardzo „ogólne” cele często nie przekładają się w tak dużym stopniu na nasze działania jak te bardziej szczegółowe i konkretne. Pamiętaj o tym, że bardzo ważne jest, by cele uwzględniały Twoje potrzeby i możliwości.

Jeżeli za bardzo obniżysz sobie poprzeczkę, nie zmobilizuje Cię to do żadnego wysiłku. Z drugiej strony musisz uwzględniać własne granice – jeżeli Twój cel będzie nierealny, tylko się zrazisz do dalszej nauki i wpadniesz we frustrację.

Nagradzaj się za realizację drobnych celów w nauce

Podczas nauki warto wykorzystać tzw. „mechanizm nagrody” – czyli mobilizować się do dalszych wysiłków nagradzając się za już wykonaną pracę. Dobrym sposobem na to może być przeplatanie czasu nauki z krótkimi przerwami. Oczywiście, jeżeli chcesz się w pełni skupić na nauce, powinieneś zadbać o to, by nic Cię nie rozpraszało – odłożyć telefon, wyłączyć niezwiązane z nauką strony internetowe w komputerze, przerwać inne aktywności. Nauka przez cały dzień bez żadnych przerw może być jednak ciężka.

O wiele bardziej efektywne może być jej przelatanie krótkimi przerwami. Ucz się w seriach. Przykładowo, każdy etap (na przykład opanowanie podrozdziału) przeplataj aktywnością, którą lubisz i która sprawia Ci przyjemność. Może być to na przykład kilka minut ulubionej gry na smartfonie, spacer lub ćwiczenia ruchowe, chwila relaksu przy pysznej kawie. Takie niewielkie „nagrody” ułatwiają zmobilizowanie się do wysiłków, zwłaszcza gdy nauka wymaga znacznych nakładów energii. Są w stanie nieco „osłodzić” nam pracę (pisaliśmy także: Szkolenia z efektywności oraz Szkolenia z zarządzania czasem).

Wykorzystuj „mapy myśli” i fiszki podczas nauki

Pamiętaj o tym, że nauka nie musi być nudnym wkuwaniem. Istnieją różnorodne metody przyswajania wiedzy i trzeba poszukać swojej, takiej, która dla nas jest najbardziej efektywna. W przypadku wzrokowców bardzo dobrze sprawdzają się „mapy myśli”. To metoda notowania, która pozwala zoptymalizować efekty uczenia się dzięki zaangażowaniu w ten proces obydwu półkul mózgu. Zamiast zapisywać informacje w tradycyjny sposób, przedstawia się je za pomocą krótkich haseł, strzałek, można stosować różne kolory czy proste rysunki. Należy przy tym zadbać o to, by wykonywane przez nas „mapy myśli” były czytelne i przejrzyste, jeżeli będą zbyt chaotyczne, może się okazać, że zamiast pomagać, utrudniają naukę.

Innym dobrym sposobem na powtórkę materiału może być przygotowanie fiszek. Jeżeli zastanawiasz się, jak szybko i skutecznie nauczyć się czegoś na pamięć, dobrym sposobem mogą być fiszki. Bardzo dobrze sprawdzają się one, gdy chcesz nauczyć się nowych słówek w języku obcym. Zamiast powtarzać wyrażania z długiej listy, zapisz je na niewielkich karteczkach. Na jednej stronie zapisz słówko w języku obcym, a na drugiej jego tłumaczenie.

Niewielkie karteczki możesz bez problemu przeglądać w wolnej chwili – na przykład w kolejce w sklepie czy na przystanku autobusowym. Przeczytaj najpierw polskie tłumaczenie i postaraj się przypomnieć sobie jego odpowiednik w języku obcym, a następnie sprawdź, czy się nie pomyliłeś. Warto zwrócić uwagę na fakt, że obecnie znajdziesz bardzo wiele ciekawych aplikacji i programów komputerowych w formie aplikacji na telefon lub programu komputerowego. Tworzenie „map myśli” czy fiszek przy ich pomocy może być jeszcze łatwiejsze i ciekawsze.

Staraj się zrozumieć temat, a nie tylko „wykuć” na pamięć

„Zakuć, zdać, zapomnieć” – to metoda, którą znają wszyscy studenci i którą chyba każdy ratował się czasem przed sesją czy przed innym ważnym egzaminem. Nic dziwnego. Czasami natłoku informacji jest bardzo dużo, a znaczna część tego, czego uczymy się w szkole czy na studiach, do niczego później nam się w życiu nie przyda. W rzeczywistości jednak ta metoda nauki jest bardzo mało skuteczna i mało efektywna. Oczywiście, w wielu sytuacjach konieczna jest nauka na pamięć, aby jednak dobrze opanować jakiś temat, trzeba go zrozumieć.

Bezmyślne uczenie się informacji na pamięć jest bardzo nudne i może szybko Cię zdemotywować. Zamiast tego warto postarać się poszukać powiązań pomiędzy poszczególnymi faktami, poznać ich kontekst, wyciągnąć wnioski. W niektórych sytuacjach będzie wymagać to oczywiście sporo wysiłku intelektualnego, ale gdy już się uda, poczujesz o wiele większą satysfakcję. Zrozumienie poszczególnych zagadnień przełoży się na wiedzę, która będzie trwała.

Pisaliśmy również: Szkolenia z zarządzania projektami

To może zaowocować w przyszłym życiu – na przykład podczas kolejnych etapów edukacji czy w pracy zawodowej, zwłaszcza gdy będziesz potrafił zastosować zdobyte informacje w praktyce.

Postaraj się znaleźć aspekty tematu, które Cię interesują

Oczywiście, niemożliwe jest, żeby fascynowało Cię wszystko, czego chcesz lub musisz się uczyć. Często jednak po zgłębieniu tematu możesz sam się zdziwić, że wiele jego aspektów w rzeczywistości może Cię zaciekawić. Żeby jednak było to możliwe, potrzebna jest pewna otwartość. Z całą pewnością ciężko będzie Ci dowiedzieć się czegoś ciekawego o konkretnym zagadnieniu, jeżeli jego poznawanie ograniczysz do bezmyślnego uczenia się na pamięć przypadkowych informacji.

Zamiast tego, podczas nauki warto zadawać sobie określone pytania, na przykład: w jakich okolicznościach powstała dana teoria lub technika? Jaki problem dzięki niej rozwiązano? Jak wyglądałby świat, gdyby nie było danej techniki lub wiedzy? To pozwoli Ci głębiej spojrzeć na poszczególne zagadnienia. Dobrym pomysłem będzie także wyjście poza ściśle podręcznikową wiedzę i samodzielne poszukanie – na przykład w Internecie lub w książkach – materiałów, które będą dotyczyły danego tematu i przedstawiały go w atrakcyjny sposób – na przykład filmów dokumentalnych czy różnego rodzaju ciekawostek.

Znajdź osobę, z którą będziecie uczyć się wspólnie

Jeżeli masz problem z dyscypliną podczas nauki, dobrym rozwiązaniem może być umówienie się na wspólne powtarzanie materiału z drugą osobą lub grupą znajomych – na przykład innymi studentami z Twojej grupy, którzy również zdają egzamin u tego samego profesora. Wspólna nauka ma bardzo wiele korzyści. Podczas gdy samemu może być trudno zmobilizować się do nauki, gdy umówisz się specjalnie w tym celu z kolegą może wyglądać to zupełnie inaczej – będziecie mobilizować się wzajemnie. W wielu przypadkach po prostu działa świadomość, że nie wypada „odstawać” – gdy druga osoba się uczy, prawdopodobnie będziesz robić to samo.

Wspólna nauka ma wiele korzyści – można powtarzać materiał, tłumacząc poszczególne zagadnienia drugiej osobie i otrzymać wsparcie, gdy samemu się czegoś nie rozumie, wzajemnie pilnujecie się. W wielu przypadkach partner do nauki potrafi zwrócić uwagę na kwestie, które samemu się przeoczyło. Warto również wzajemnie testować swoją wiedzę. Oczywiście, aby ta metoda okazała się skuteczna, ważne jest, by wszyscy chętni do grupowej nauki traktowali ją poważnie i rzeczywiście byli chętni do pracy. Jest zrozumiałym, że niektórzy już na wstępie będą znali pewne tematy lepiej, inni gorzej – problem pojawia się jednak w momencie, gdy ktoś w ogóle nie jest szczególnie zainteresowany przyswajaniem wiedzy.

W takiej sytuacji będzie jedynie przeszkadzał i rozpraszał innych, tylko czekając na to, by zamknąć podręczniki i spotkanie potraktować jako pretekst do zabawy.

Dbaj o kondycję mózgu i ćwicz swój umysł

Wiele osób zapomina, że aby uczyć się skutecznie, nie wystarczy „ostro zakuwać” na kilka dni przed egzaminem. Równie ważne jest stałe dbanie o dobrą kondycję swojego mózgu i systematyczne ćwiczenie umysłu. Można porównać to trochę do ćwiczeń fizycznych. Jeżeli osoba, która na co dzień w ogóle nie uprawia sportu, nie dba o ciało i niezdrowo się odżywia ma wykonać znaczny wysiłek fizyczny, może być to dla niej bardzo trudne. Co innego jeżeli zdrowo się odżywiasz i regularnie ćwiczysz na siłowni. W takiej sytuacji pokonywanie kolejnych wyzwań może być znacznie łatwiejsze. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku ucznia, który na co dzień nie uczy się, nie dba o mózg, a potem nagle przed klasówką próbuje nadrobić zaległości i szybko opanować pamięciowo duże partie nieznanego mu materiału. Co jednak najlepiej robić, by dbać o kondycję mózgu?

Pamiętaj o tym, że Twój mózg lubi wysiłek – jeżeli na co dzień za wszelką cenę unikasz wysiłku intelektualnego, starasz się maksymalnie upraszczać sobie wszelkie zadania, a w wolnym czasie preferujesz proste, „odprężające” rozrywki, które nie wymagają skupienia – jak przeglądanie mediów społecznościowych czy oglądanie zabawnych filmików, na dłuższą metę może mieć to bardzo negatywny wpływ na twój umysł. Aby utrzymać go w dobrej formie, warto robić od czasu do czasu coś, co wymaga od Ciebie więcej myślenia – przykładowo, postaraj się samodzielnie przetłumaczyć tekst zamiast wrzucać go w Google Translate, czy nie używaj kalkulatora do niektórych obliczeń.
Wybieraj aktywności, które stymulują różne obszary mózgu: wiele osób popełnia ten błąd, że skupia się wyłącznie na rozwoju jednej półkuli mózgu: bardzo często wynika to z dostosowania się do tego, jakie są oczekiwania w szkole czy w pracy. Bardzo korzystne jest jednak wykonywanie czynności, które aktywują obydwie półkule. Z tego powodu student matematyki również bardzo skorzysta od czasu do czasu rysując, czytają abstrakcyjną powieść czy ucząc się niektórych języków obcych (jak mandaryński).
Podczas nauki koncentruj się wyłącznie na niej – jeżeli w trakcie nauki będziesz rozpraszać się, na przykład jednocześnie przeglądając niezwiązane z tematem
Suplementuj witaminę D3 – wiele z badań wskazuje, że witamina D3 jest bardzo korzystna dla funkcjonowania układu nerwowego i w profilaktyce chorób neurodegeneratywnych, takich jak choroba Alzheimera. Co prawda, nasz organizm samodzielnie wytwarza witaminę DS pod wpływem słońca, jednak w polskim klimacie jest to niewystarczające. Z tego powodu zaleca się, by większość osób suplementowała witaminę D3 – będzie miało to nie tylko korzystny wpływ na odporność, ale i sprawność intelektualną.
Zwróć uwagę na dietę – pamięć i koncentrację możesz poprawić również dbając o odpowiednią dietę. Oprócz stosowania ogólnych zasad zrównoważonej diety warto zwrócić szczególną uwagę na niektóre produkty, które szczególnie korzystnie wpływają na pracę mózgu. wśród nich wymienia się zwłaszcza produkty zawierające zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe, które chronią neurony i przyspieszają przesyłanie impulsów, takie jak ryby, orzechy włoskie, pestki dyni czy słonecznika. Duże znaczenie mają również produkty bogate w antyoksydanty, które opóźniają procesy starzenia się komórek, a także witaminy z grupy B, niezbędne do syntezy neuroprzekaźników (zawarte m.in w kaszy gryczanej, otrębach czy roślinach strączkowych).
Dotleń się – jeżeli cały czas siedzisz przy nauce, zwłaszcza przed komputerem, na dłuższą metę nie jest to również korzystne dla funkcjonowania mózgu, który potrzebuje tlenu. Planując intensywny dzień nauki warto postarać się znaleźć trochę czasu na wysiłek fizyczny, zwłaszcza na świeżym powietrzu np. spacer lub ćwiczenia w lesie lub parku. Po takiej przerwie będziesz mieć znacznie więcej energii do nauki i będziesz łatwiej przyswajać wiedzę.
Poszukaj hobby, które sprawia Ci przyjemność i stymuluje intelektualnie – pamiętaj o tym, że nauka nie musi być nieprzyjemna. Oczywiście, czasami musimy z różnych względów zmuszać się do nauki czegoś, co nie jest dla nas interesujące, jednak warto poszukać takich hobby, które pozwolą Ci robić to, co lubisz, jednocześnie rozwijając się intelektualnie. Dobrym pomysłem może być czytanie książek z interesującej Cię dziedziny, poszukiwanie materiałów w języku obcym na temat swoich zainteresowań czy nawet rozwiązywanie krzyżówek.
Od czasu do czasu postaw na „cyfrowy detoks” – jeżeli jesteś przyzwyczajony do tego, że wykonując inne aktywności non stop zerkasz na powiadomienia na smartfonie czy często grasz w gry, na dłuższą metę może to przyczyniać się do pogorszenia koncentracji. Nie chodzi o to, by całkowicie rezygnować z podobnych aktywności. Warto jednak wydzielić sobie czas na „cyfrowy detoks” – pory w przeciągu dnia/tygodnia, gdy odpoczywasz od komputerów, smartfonów i tabletów, nie oglądasz telewizji.

Pamiętaj o tym, że najskuteczniejsza jest „aktywna” nauka

Aby uczyć się najefektywniej, warto wykorzystywać „aktywne” metody. Jeżeli jedynie czytasz tekst czy słuchasz wykładu, zapamiętujesz od razu jedynie niewielką część informacji. Opanowanie pozostałych wymaga znacznie większej ilości powtórzeń. Jeżeli jednak Ty zaangażujesz się w tłumaczenie materiału drugiej osobie, sam przyswajasz go znacznie szybciej. Może być to dobry sposób na uczenie się razem z przyjacielem. Jeżeli masz drugiej osoby, dobrym pomysłem może być także mówienie do siebie na głos, nawet „tłumaczenie” kotu lub pluszakowi. Nie przejmuj się, że może to głupio wyglądać – ta metoda jest bardziej skuteczna niż jedynie powtarzanie w myślach.

Najbardziej efektywne są te formy nauki, które nastawione są na aktywne działanie, osobiste głębokie zaangażowanie w temat. Wśród nich warto wymienić jako przykłady doświadczenia chemiczne, uczenie się geografii podczas wycieczki w teren czy historii przygotowując inscenizację bitwy. Wykorzystanie tych sposobów wiąże się często z koniecznością zmiany podejścia i pokonania różnych problemów organizacyjnych, owocuje jednak wiedzą, która jest trwała. Nauka poprzez działanie pozwala uczyć się z zaciekawieniem, a także dostrzegać powiązania pomiędzy różnymi faktami – w ten sposób zdobywasz trwałą wiedzę, a nie zestaw nauczonych na pamięć, przypadkowych informacji (pisaliśmy: Ciekawe kursy i szkolenia online).

Pisaliśmy także: Kursy rozwoju osobistego

Zaplanuj również czas na odpoczynek od nauki

Organizacja nauki w sposób, który będzie najbardziej efektywny wymaga również organizacji odpoczynku. Nie jesteśmy robotami, każdy z nas potrzebuje czasu, by odzyskać siły, odprężyć się i „naładować baterie”. Z tego powodu ucząc się powinniśmy również zaplanować czas na jakościowy odpoczynek. Dobrym pomysłem może być przeplatanie czasu poświęconego na naukę krótkimi przerwami na odpoczynek. Warto zaplanować również dłuższą przerwę w nauce, na przykład podczas przygotowań do sesji znaleźć pół dnia, które poświecisz na wycieczkę do lasu. Niezwykle ważna w kontekście nauki jest również odpowiednia ilość snu.

Gdy jesteśmy niewyspani, nasz umysł „redukuje” swoje możliwości, skupiając się jedynie na najbardziej podstawowych, niezbędnych do wykonania kwestiach. W takim stanie uczenie się czegokolwiek może być bardzo mało efektywne. Pomyśl o tym, zanim uznasz, że dobrym pomysłem jest zarwanie nocy przed egzaminem!

W jaki sposób najlepiej nauczyć się czegoś na pamięć? Sposoby na szybką naukę. Podsumowanie

Czasami nie ma wyjścia i trzeba nauczyć się czegoś na pamięć. Jakie są najszybsze i najlepsze metody? Sprawdź!

Powtarzanie: polega na powtarzaniu informacji w regularnych odstępach czasowych, aż staną się one automatyczne.
Asocjacje: polega na tworzeniu związków między nowymi informacjami a już znanymi.
Mapy myśli: polega na tworzeniu schematów lub diagramów, które pomagają w organizacji informacji i umożliwiają łatwiejsze ich zapamiętanie.
Techniki mnemoniczne: polegają na tworzeniu pomocniczych obrazów lub skojarzeń.
Ćwiczenia: polegają na regularnym ćwiczeniu i powtarzaniu informacji, co pomaga w ich utrwaleniu w pamięci.
Zmiana perspektywy: polega na próbie zrozumienia informacji z różnych punktów widzenia i z różnych kontekstów, co może ułatwić ich zapamiętanie.
Tworzenie rymów i wierszy: polega na tworzeniu rymów lub wierszyków z informacjami, które chcesz opanować.
Pisanie ręczne pomaga w zapamiętywaniu poprzez wzmocnienie połączeń między mózgiem a ręką.

Nauczanie innych: pomaga w utrwaleniu informacji i sprawdzeniu, czy są one dobrze zrozumiane.