Zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej mogą ułatwić życie w dosłownie każdym jego obszarze. Wiele dorosłych osób uważa, że potrafi w jasny sposób przedstawić komuś swoje potrzeby, oczekiwania lub opinie. Często okazuje się jednak, że coś co jednej stronie wydaje się być przekazane w sposób jasny i zrozumiały wcale nie musi być tak odbierane przez innych ludzi.
Dlatego warto regularnie zastanawiać się co pomaga w komunikowaniu się oraz jak powinna wyglądać skuteczna komunikacja międzyludzka. Co więcej, zagadnienie to jest na tyle skomplikowane, że nie wystarczy nauczyć się kilku schematów, które będą sprawdzać się w każdej sytuacji.
To, jakie są warunki dobrej komunikacji interpersonalnej zależy od bardzo wielu czynników, między innymi od tego z kim się rozmawia, w jakiej sytuacji, w jakim celu oraz jakich słów oraz gestów się używa. W niniejszym artykule poruszono najważniejsze zagadnienia, których rzetelne pogłębianie znacząco poprawia kontakty międzyludzkie.
Oczywiście nie trzeba kończyć specjalnych szkół w tym zakresie. W większości sytuacjach wystarczy otwarta głowa i szczera chęć poszukiwania rozwiązań, które umożliwią skuteczną komunikację.
Zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej, czyli co jest potrzebne do dobrej komunikacji?
Jak już zostało wspomniane komunikacja może być bardzo problematycznym obszarem dla osób w każdym wieku. Nawet Ci, którzy lubią rozmawiać z ludźmi i spędzają w ten sposób dużo czasu mogą tak naprawdę nie wiedzieć jak porozumiewać się skutecznie.
Dlatego warto wiedzieć co wpływa na komunikację interpersonalną, żeby w razie pojawiających się problemów być w stanie znaleźć odpowiednie rozwiązanie konfliktów czy wytłumaczenia niedopowiedzeń.
Poniżej przedstawione zostały podstawowe zagadnienia z który składa się udany dialog pomiędzy dwiema lub więcej osobami. Bardziej szczegółowe kwestie zostały poruszone w dalszej części artykułu.
Chęć usłyszenia drugiej strony
W niektórych kręgach bardzo popularnym jest stwierdzenie “słyszą ale nie słuchają”. To stwierdzenie kryje w sobie bardzo wiele ludzkich dylematów. Okazuje się bowiem, że aktywne słuchanie drugiego człowieka jest naprawdę trudną sztuką. Co więcej, w wyniku przebodźcowania coraz więcej ludzi ma z tym stale narastające problemu.
Nic dziwnego – jak ćwiczyć komunikację interpersonalną skoro nasz mózgi cały czas są zajęte ekranami telefonów, dźwiękiem miast czy muzyką? Chroniczne zmęczenie sprawia, że nawet starając się słuchać drugą stronę bardzo często okazuje się, że wyłapujemy tylko część przekazanych informacji, które dodatkowo są zupełnie wyrwane z kontekstu.
Wynika to z tego, że przebodźcowane ciało i umysł nie chce dopuszczać do siebie kolejnych informacji do przetworzenia. Bywa to bardzo frustrujące ponieważ wiele ludzi nie robi tego świadomie. Ci, którzy starają się słuchać ale stale im to nie wychodzi powinni spróbować regularnie wyciszać swoje ciało oraz myśli by zrobić w nich przestrzeń dla innych ludzi.
Empatia w komunikacji interpersonalnej i aktywne słuchanie
Empatia to specyficzna cecha, która bywa zarówno wadą jak i zaletą. Umiejętność wczucia się w sytuację drugiej osoby może bardzo ułatwiać kontakty interpersonalne. Należy jednak pamiętać o tym, że przejmowanie na siebie emocji innych ludzi na dłuższą metę nie prowadzi do niczego dobrego. Aktywne słuchanie – tak, ale z rozsądkiem. Bez względu na to czy mowa tutaj o radości, frustracji, złości czy smutku.
Przeżywanie cudzego życia może sprawić, że przestaniesz mieć przestrzeń na własne emocje oraz przemyślenia. Dlatego jeżeli zastanawiasz się jakie są zasady komunikacji to zapamiętaj, że jedną z najważniejszych jest dojrzała empatia. Dojrzała, czyli taka, która umożliwi Ci spojrzenie na kogoś wyrozumiałym okiem ale jednocześnie podejście to nie będzie dla Ciebie zbyt obciążające psychicznie.
Brzmi skomplikowanie, prawda? Dobra wiadomość jest jednak taka, że swoją empatię można rozwijać całe życie. Oznacza to, że nawet jeżeli na chwilę obecną nie możesz poszczycić się zbyt dobrymi decyzjami w tym zakresie to nic straconego. Świadomość tego jak ważny jest rozwój jest pierwszym i jednocześnie najważniejszym krokiem w kierunku skutecznej komunikacji interpersonalnej.
Umiejętność stawiania granic
Może się wydawać, że umiejętność dbania o własne potrzeby nie ma nic wspólnego z tym co wchodzi w skład komunikacji interpersonalnej. Nic bardziej mylnego. Warto jak najszybciej zdać sobie sprawę z tego, że regularne pozwalanie sobie na przekraczanie naszych granic przez innych, nawet bardzo bliskich nam ludzi z czasem prowadzi do pojawienia się frustracji oraz innych bardzo trudnych emocji.
Ich nagromadzenie z kolei znacząco obniża komfort życia co przekłada się między innymi na utrudnienie utrzymywania dobrych relacji. W skrajnym przypadkach może okazać się, że staje się to wręcz niemożliwe a każda próba rozmowy kończy się większym bądź mniejszym konfliktem – nawet pomimo szczerych chęci znalezienia kompromisu.
Czytaj także: Jak się zmotywować do nauki
Dlatego warto regularnie zadawać sobie pytanie w jakich sytuacjach czujesz się komfortowo a kiedy okazuje się, że coś staje się dla Ciebie zbyt trudne. Nie chodzi jedynie o nietypowe czy bardzo stresujące sytuacje. Być może masz przyjaciela, który regularnie prosi Cię o podwózkę a Ty się na to zawsze zgadzasz, pomimo tego, że wolałbyś/wolałabyś w tym czasie odpocząć po długim dniu pracy?
Może Twoja mama w żartach nazywa Cię uroczym pączusiem ale zaczynasz zdawać sobie sprawę z tego, że tego typu komentarze sprawiają, że nabawiasz się kolejnych kompleksów? A może masz sąsiada, który zawsze wpycha się w kolejkę w osiedlowym sklepie bo jest wiecznie spóźniony do pracy? Co prawda zawsze grzecznie przeprosi i miło się uśmiechnie ale to nie zmienia fakt, że nie jest to zachowanie kulturalne.
Tego typu sytuacje spotykają każdą osobę, nie każdy jednak jest w stanie reagować na nie w taki sposób, by zadbać o swój dobrostan. Pamiętaj, że mówienie od czasu do czasu zdań w stylu: “nie, nie podoba mi się takie zachowanie” czy “proszę, nie mów do mnie w taki sposób” nie jest niczym złym.
Wręcz przeciwnie – to konieczny element dbania o swoje zdrowie psychiczne oraz o udane kontakty międzyludzkie. Im częściej będziesz to robić, tym łatwiejsze się to stanie. Ludzie z czasem zaczną zauważać na co mogą sobie pozwolić a co spotka się z odmową z Twojej strony.
Komunikacja interpersonalna a używanie zrozumiałego języka i umiejętności komunikacji interpersonalnej w zakresie udzielania informacji zwrotnej
Ta kwestia wcale nie jest tak oczywista jakby mogło się niektórym wydawać. Oczywistym faktem wydaje się być to, że do ludzi należy mówić w języku, który rozumieją. Należy pamiętać jednak, że zdarza się, że to czasami za mało. Ludzie jedne słowa rozumieją w sposób intuicyjny, znaczenia innych nauczyli się w szkole bądź zaglądali do słowników.
Nie oznacza to jednak, że jedno zdanie będzie zawsze odbierane w identyczny sposób przez każdego człowieka. Przykładem może być chociażby używanie wulgaryzmów. Dla jednych jest to zupełnie normalny element języka, którym posługują się na co dzień w wielu sytuacjach. Z kolei dla innych używanie wulgaryzmów kojarzy się z przemocą i brakiem szacunku, nawet jeśli na pozór są używane w żartobliwym tonie.
Podobny problem może wynikać z nieuważnego wykorzystywania w wypowiedziach wielu przymiotników. Słowo “ogromny”, “straszny” czy “wzywający” może mieć zupełnie inny wydźwięk w wielu kontekstach. Co więcej, to w jaki sposób odbieramy pewne wypowiedzi ma również związek z tym czy zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej były praktykowane w domu rodzinnym.
To w latach dziecięcych najwięcej się uczymy. Nie tylko nowych słów czy ich znaczenia ale również sytuacji w których nasi opiekunowie wypowiadali się w taki a nie inny sposób.
Jakie są najczęstsze przyczyny konfliktów interpersonalnych?
Konflikty pojawiają się w każdym środowisku. Co więcej – są czymś zupełnie normalnym. Nie ma nic złego w pojawiających się raz na jakiś czas nieporozumieniach pomiędzy różnymi ludźmi. Bez względu na to czy mowa o relacjach zawodowych, przyjacielskich, rodzinnych lub romantycznych.
Ponadto, konflikty wręcz powinny raz na jakiś czas pojawiać się w każdym etapie życia – nawet u małych dzieci. Jednym z elementów dynamiki relacji międzyludzkich są kryzysy na które składają się różnego rodzaju konflikty. Najważniejsze jest jednak to w jaki sposób zachowują się osoby zaangażowane w tego typu wydarzenie.
Kiedy mówimy o efektywnej komunikacji to mówimy między innymi o sytuacjach w których różni ludzie są w stanie się ze sobą porozumieć pomimo posiadania skrajnie różnych przekonań bądź celów. To bardzo trudna sztuka, dlatego konflikty bardzo często przeradzają się w istną puszkę pandory, która może ciągnąć się latami lub szybko urosnąć do sprawy najwyższej rangi.
Czytaj także: Jak się uczyć efektywnie
Na początku analizowania tego tematu warto zdać sobie sprawę z tego, że konflikty mogą istnieć w różnorodnych konfiguracjach. Oto podstawowe rodzaje konfliktów:
Konflikt wewnętrzny – to rodzaj konfliktu, który czasami pojawia się (przynajmniej powinien się pojawiać) w życiu każdego człowieka. Zazwyczaj konflikt wewnętrzny jest spowodowany trudnymi wydarzeniami w wyniku których następuje stosunkowo drastyczna zmiana przestrzeganych wartości. Jest to zjawisko trudne ale jednocześnie bardzo potrzebne ponieważ to dzięki istnieniu konfliktowi wewnętrznemu jesteśmy w stanie dojrzeć psychicznie i coraz lepiej poznawać zakamarki własnych myśli. Warunkiem dobrej przemiany jest jednak umiejętność ustalenia własnych priorytetów i wartości, tylko wtedy jest się w stanie wrócić do całkowitej równowagi psychicznej.
Konflikt z drugą osobą – to forma której nie trzeba raczej nikomu tłumaczyć. Każdemu zdarzyło się uczestniczyć w kłótni z innym człowiekiem bądź obserwować taką sytuację z boku. W konflikcie z reguły trudno o efektywną komunikację interpersonalną
Konflikt między kilkoma osobami w społeczności – im więcej osób jest zaangażowanych w tego rodzaju konflikt, tym trudniejszy może on być do rozwiązania. Jeżeli grupa osób nie zada sobie pytania jakie są narzędzia komunikacji, które mogą pomóc rozwiązać ich problem to konflikt zbiorowy może przerodzić się w trwały problem, który z biegiem czasu będzie stawał się coraz trudniejszy do pokonania.
Konflikt społeczny – to problem w który poszczególne jednostki nie są zaangażowane bezpośrednio. Co więcej, bardzo często w konflikcie społecznym uczestniczą osoby, które wcale nie są zainteresowane źródłem problemu tylko przypadkiem znalazły się “w polu rażenia”. W takich sytuacjach do rozwiązania niekomfortowej sytuacji niezbędni są liderzy, którzy będą pełnić funkcję “głosu ludu”.
Konflikt jednostronny – w pierwszej chwili może to nie wydawać się zbyt logiczne ale zdarza się, że w konflikt zaangażowana jest tylko jedna strona. Druga zazwyczaj ma do danej sytuacji stosunek neutralny, jednak zdarza się też tak, że jedna z osób stara się dojść do porozumienia. Idealnym przykładem konfliktu jednostronnego jest kłótnia w relacji romantycznej podczas, gdy jedna osoba prowokuje do agresywnej dyskusji w danym temacie a druga strona stara się przeprosić bądź znaleźć satysfakcjonujący kompromis.
Konflikt bierny – to konflikt w którym jedna osoba otwarcie atakuje drugą natomiast ta druga w żaden sposób nie reaguje na jakiekolwiek zaczepki. W zależności od sytuacji, może to być forma biernej agresji bądź sposób samoobrony. Bywa też, że jedna ze stron po prostu nie jest zainteresowana roztrząsaniem jakiegoś tematu ponieważ z uwagi na to, że w jej mniemaniu ten aspekt jej zupełnie nie dotyczy.
Co to jest komunikacja werbalna i niewerbalna?
Zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej można podzielić na dwa kluczowe obszary: werbalny i niewerbalny. Każdy z nich jest tak samo ważny, można powiedzieć, że nawzajem się uzupełniają. Dlatego nie należy zadawać sobie pytań typu jaki rodzaj komunikacji werbalna czy niewerbalna jest lepsza?
Zamiast tego, aby łatwiej zrozumieć znaczenie każdej z nich warto wyodrębnić ich najważniejsze składowe. Dzięki temu w razie pojawiających się problemów w komunikacji interpersonalnej łatwiej znaleźć najsłabszy punkt i nad nim popracować.
Co jest ważne w komunikacji werbalnej? Zadawanie pytań i co jeszcze
Komunikacja werbalna to proces komunikacji i porozumiewanie się za pomocą słów. Jest to więc najbardziej intuicyjna forma kontaktu z drugim człowiekiem.
Składa się ona z kilku elementów a każdy z nich ma bardzo istotne znaczenie i wpływa na zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej.
Język – kluczem do skutecznego porozumiewania się z innymi ludźmi jest poprawne używanie języka, który oni też znają. Dlatego z punktu widzenia globalnego coraz ważniejsza staje się znajomość więcej niż jednego języka. Dzięki temu jesteś w stanie porozumiewać się swobodnie ze znacznie większą ilością ludzi a to przekłada się na większe możliwości w życiu prywatnym i zawodowym.
Dobór słów – sama znajomość języka nie wystarczy. Równie ważne jest to w jaki sposób się nim posługujesz. Używanie kulturalnego, przyjaznego słownictwa sprawia, że łatwiej jest dogadać się z innymi ludźmi. Z kolei wulgaryzmy czy regionalizmy w wielu przypadkach mogą w znaczącym stopniu ograniczyć swobodę w porozumiewaniu się. Nie oznacza to jednak, że ich wykorzystanie jest źródłem problemów w każdej sytuacji. Należy po prostu umieć dostosować się do sytuacji oraz stylu osoby z którą prowadzi się konwersacje.
Ton głosu – nie ważne jest tylko co się mówi, równie istotne jest to jak się mówi. Te same słowa wypowiedziane krzykiem, szeptem bądź stonowanym głosem mogą mieć skrajnie różny odbiór. Poza tym istotne znaczenie w skutecznej komunikacji ma intonacja oraz używanie sarkazmu.
Tempo wypowiedzi – zbyt wolno przeprowadzana rozmowa może być postrzegana jako nudna. Z kolei bardzo szybkie wypowiadanie słów może zostać odebrane jako lekceważące bądź po prostu niezrozumiałe.
Te wszystkie wymienione czynniki składają się na ogólny styl wypowiedzi. Od niego w bardzo dużym stopniu zależy, jak będziesz postrzegany/postrzegana przez innych ludzi.
Dlatego jeżeli kiedykolwiek będziesz zastanawiać się co to znaczy być werbalnym będziesz już wiedzieć, że to umiejętność posługiwania się wszystkimi składowymi mowy werbalnej.
Co jest ważne w komunikacji niewerbalnej?
Warto podkreślić, że nie tylko styl wypowiedzi ma bardzo istotne znaczenie w rozmowach z innymi ludźmi a zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej opierają się również o szereg kwestii związanych z komunikacją niewerbalną. Oto te podstawowe i jednocześnie najważniejsze z nich:
Mimika twarzy – to, w jaki sposób układają się rysy twarzy ma bardzo istotny wpływ na to, jak wypowiedź werbalna zostanie odebrana przez słuchacza/słuchaczy. Podniesione brwi mogą być oznaką strachu, wykrzywione usta kojarzą się z lekceważeniem, z kolei drgające kąciki ust ze zdenerwowaniem. Twarzą świadomie bądź nieświadomie można pokazać dosłownie każdą emocję.
Kontakt wzrokowy – niejednokrotnie udowodnione zostało, że utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą znacząco poprawia jakość komunikacji. Wtedy osoba do której się mówi czuje, że jest w centrum uwagi, w związku z czym łatwiej jest skupić się jej na wypowiadanych słowach.
Gestykulacja – to coś, co może zarówno przeszkadzać jak i pomagać. Styl gestykulowania podczas wypowiedzi może bardzo wiele zdradzić na temat stanu emocjonalnego oraz temperamentu osoby wypowiadającej się w zakresie wyrażania własnego zdania. To jak różnego rodzaju gesty zostaną odebrane zależy też od sytuacji. W oficjalnych formach przyjęte jest, ze gestykulacja nie powinna być zbyt dynamiczna, w kontaktach towarzyskich z kolei jest bardzo często postrzegana pozytywnie. To są ważne umiejętności komunikacyjne, nad któymi nie zawsze panujemy
Mowa ciała – nie tylko ruchy ręki mają znaczenie. Podczas komunikacji interpersonalnej równie ważne jest to jak ustawiasz swój tułów, co robisz z nogami oraz w jaki sposób się poruszasz. Cała Twoja sylwetka dostarcza bardzo wielu istotnych informacji na temat tego co chcesz przekazać innym ludziom.
Jakie są narzędzia efektywnej komunikacji interpersonalnej?
Źródłem ludzkich relacji są rozmowy. Jako gatunek jesteśmy dosłownie stworzeni do nawiązywania w ten sposób różnego rodzaju relacji. Jednak wraz z rozwijającym się światem powstają nowe narzędzia dzięki którym możliwe staje się komunikowanie bez bezpośredniego kontaktu z drugim człowiekiem.
Czytaj także: Szkolenia z efektywności
Mają one swoje wady i zalety. Nie da się jednak ukryć, że nie jest istotne to czy lubimy te narzędzia czy nie. Żyjąc we współczesnym świecie mamy z nimi kontakt na co dzień. Dlatego warto zdawać sobie sprawę z tego, że ich stosowanie ma istotny cel.
Zazwyczaj, wyłączając prywatne rozmowy narzędzia do komunikacji są wykorzystywane w celach marketingowych. W związku z czym są tworzone tak, by możliwe stało się sterowanie ludzkim zachowaniem.
Warto o tym pamiętać sięgając po portfel podczas kupowania kolejnej rzeczy, która tak na prawdę nie jest Ci do niczego potrzebna.
Radio – to jedna z najstarszych ale wciąż bardzo powszechnie praktykowanych form komunikacji pośredniej. Z uwagi na specyfikę tego narzędzia komunikacji, ogranicza się ono jedynie do formy werbalnej.
W związku z tym ludzie dla których niewerbalne aspekty komunikacji są szczególnie istotne nie będą mieli w zwyczaju sięgać po to narzędzie jako formę rozrywki.
Warto również wspomnieć, że ze względu na przekaz ograniczający się do komunikacji werbalnej radio nie pochłania tak dużej ilości uwagi odbiorców co inne narzędzia. Dlatego jest dobrym wyborem podczas kierowania pojazdem, gdy najważniejsze jest skupienie się na drodze ale miło jest posłuchać czegoś w tle.
Telewizja – to medium, które dzięki swojej specyfice łączy ze sobą elementy komunikacji werbalnej i niewerbalnej. To dlatego od telewizji jest nam dużo trudniej się oderwać – angażuje ona wszystkie możliwe obszary na które składają się zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej.
Co więcej, twórcy programów telewizyjnych doskonale wiedzą jak przekazywać komunikat by ten był jak najbardziej interesujący dla szerkiego grona odbiorców.
Social media – to najnowsze i jednocześnie najbardziej pochłaniające ludzką uwagę narzędzia komunikacji. Łączą one ze sobą wszystkie elementy skutecznej komunikacji oraz są użytkowane zarówno jako narzędzie do prywatnego porozumiewania się z z innymi ludźmi, do grupowych dyskusji jak i pełnią funkcję narzędzia dostarczającego rozrywki.
Warto zdawać sobie sprawę z tego, że algorytmy na podstawie których działają różnego rodzaju social media są tworzone w taki sposób by przekierować naszą uwagę na reklamy mające na celu sprzedaż coraz to nowszych dóbr i usług.
Bilboardy – ta forma komunikacji ma coraz mniejsze znaczenie. Nie oznacza to jednak, że mnogość reklam spotykanych na ulicach miast nie ma na nas żadnego wpływu.
Wręcz przeciwnie – szczególnie te hasła, które są spotykane wyjątkowo często zapadają nam w pamięci. To w konsekwencji może mieć istotny wpływ na nasze zachowania podczas zakupów, nasz światopogląd bądź przekonania polityczne.
Warto wiedzieć, że im bardziej jaskrawe kolory oraz im bardziej abstrakcyjne kształty czy konstrukcje są przedstawiane na tego typu wytworach, tym skuteczniej zapisują się one w naszej podświadomości. Dlatego niektóre reklamy są tak bardzo „szalone”.
Ogólnie rzecz ujmując narzędzia komunikacji są czymś bardzo przydatnym w życiu prywatnym i zawodowym ale jednocześnie mogą one stać się źródłem problemów.
Coraz bardziej doskonalone technologie mające na celu skupienie uwagi odbiorcy na coraz większej ilości bodźców sprawia, że zaczynamy mieć do czynienia z masowymi problemami z koncentracją.
Skuteczna komunikacja w życiu prywatnym, życiu osobistym i w codziennej pracy
Nasze mózgi są zmuszone do przetwarzania coraz większej ilości informacji, w związku z czym w pewnym momencie stają się przemęczone. To z kolei przekłada się na obniżenie zdolności utrzymywania dobrych relacji z ludźmi w życiu realnym. Warto regularnie sobie o tym przypominać i z umiarem korzystać z narzędzi, których głównym celem jest przesyłanie nam kolejnych komunikatów.
Podsumowując: zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej to temat bardzo rozległy ale jednocześnie warty poznania – szczególnie ze względu na bariery komunikacyjne.
Między innymi dlatego, że każdy z nas miewa kłopoty w porozumiewaniu się z innymi ludźmi. Oczywiście jedni miewają tego typu problemy na co dzień, inni sporadycznie.
Skuteczna komunikacja interpersonalna a własny wizerunek
Nie zmienia to jednak faktu, że każda osoba, która chociaż w niewielkim stopniu zainteresuje się tematem komunikacji interpersonalnej może w ogromnym stopniu poprawić komfort swojego życia oraz dać sobie szansę na zupełnie nową jakość relacji.
Czyż to nie brzmi jak coś o co warto się postarać? Efektywna komunikacja interpersonalna z pewnością jest tego warta.
Z pewnością przydatne będą różnego rodzaju warsztaty z komunikacji interpersonalnej. Takie warsztaty z komunikacji mają różne formy, ale prowadzone przez doświadczonych trenerów dają znakomite wyniki i potrafią przełamać w nas bariery komunikacyjne.